Szacuje się, że na osteoporozę choruje nawet 200 milionów osób na świecie – w tym 20% Polaków [1]! To zatem częsty i poważny problem, o którym niestety wciąż niewiele się mówi… 24 czerwca to dobry moment, aby zwrócić uwagę na czynniki ryzyka i profilaktykę – właśnie dziś obchodzimy Światowy Dzień Chorych na Osteoporozę.
Na czym polega osteoporoza i dlaczego jest niebezpieczna?
Osteoporoza to choroba, która polega na pogarszaniu się jakości kości (obniżona gęstość, mniejsza odporność mechaniczna, osłabienie struktury przestrzennej). W konsekwencji są one znacznie bardziej podatne na złamania, pojawiają się bóle. Przyczyny osteoporozy to niska szczytowa masa kostna i/lub zbyt szybka utrata masy kostnej [2].
Na osteoporozę najbardziej narażone są dwie grupy: kobiety w okresie menopauzy i po niej oraz osoby starsze (po 70. roku życia). Mało kto zdaje sobie sprawę, że… osteoporoza zajmuje trzecie miejsce wśród wszystkich przyczyn śmierci [3]!
Czynniki ryzyka osteoporozy
Większe ryzyko osteoporozy występuje u osób, które stosują nieprawidłową dietę – bardzo ważne jest dostarczenie odpowiedniej ilości wapnia i fosforu oraz witaminy D i innych składników (m.in. magnezu, witaminy K, kwasów tłuszczowych omega-3, białka) [4]. Do czynników ryzyka należą też niska waga, zbyt mało hormonów płciowych, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, niska aktywność fizyczna czy stosowanie niektórych leków [2].
Osteoporoza nierzadko występuje też w przebiegu innych chorób, m.in. reumatoidalnego zapalenia stawów, celiakii czy hemochromatozy. Przykładowo: przy hemochromatozie w organizmie (m.in. w stawach i kościach) odkładają się złogi żelaza. Jest to szczególnie niebezpieczne dla kobiet po menopauzie. Są one naturalnie bardziej narażone na wystąpienie osteoporozy, a dodatkowo po ustaniu miesiączek w ich organizmie żelaza zaczyna być po prostu więcej. Przy celiakii natomiast jelita nie mogą prawidłowo wchłaniać dostarczanych substancji odżywczych, co powoduje niedobory m.in. wapnia, a w konsekwencji – osłabienie kości i zbyt szybką utratę ich masy.
Profilaktyka osteoporozy – jak zadbać o swoje kości?
Na jakość kości pracujemy już od najmłodszych lat, kiedy szkielet się buduje (do ok. 20. roku życia) i gdy kości stają się bardziej uwapnione i gęstsze (szczytowa masa kostna jest uzyskiwana ok. 30. roku życia) [5]. Warto zatem zadbać o odpowiednią dietę i nie dopuścić do niedoborów m.in. wapnia i witaminy D – nie tylko w młodości, ale też w późniejszych latach, kiedy substancje te są niezbędne do zachowania odpowiedniego bilansu i zapobiegania zbyt szybkiej utracie masy kostnej. Istotna jest także aktywność fizyczna wzmacniająca kości i mięśnie.
Dobrze również jak najszybciej wykryć ewentualną chorobę towarzyszącą, która może powodować osłabienie kości. To pozwoli znacznie poprawić jakość życia i zmniejszy ryzyko groźnych złamań.
Artykuł przygotowany przez Tinę Pysiewicz, www.testDNA.pl
źródła informacji:
- [1] A. Soll, D. Pokorna-Kałwak, Osteoporoza – fakty i mity w opinii pacjentów, „Family Medicine & Primary Care Review” 2013, 15, 3.
- [2] T. Stetkiewicz, I. Połać, S. Jędrzejczyk, G. Stachowiak, G. Surkont, T. Pertyński, Osteoporoza –diagnostyka i terapia, „Przegląd Menopauzalny” 2004, 2.
- [3] E. Marcinowska-Suchowierska, E. Czerwiński, J. Badurski, M. Walicka, M. Tałałaj, Osteoporoza – diagnostyka i terapia u osób starszych, „Postępy Nauk Medycznych” 2011, t. XXIV, nr 5.
- [4] J. Dardzińska, H. Chabaj-Kędroń, S. Małgorzewicz, Osteoporoza jako choroba społeczna i cywilizacyjna – metody profilaktyki, „HYGEIA public health” 2016, 51 (1).
- [5] B. Iwańczak, E. Krzesiek, F. Iwańczak, Osteoporoza i osteopenia u dzieci i młodzieży – przyczyny, diagnostyka i leczenie, „Advances in Clinical and Experimental Medicine” 2004, 13, 1.