Miliony plastikowych opakowań, które będą się rozkładać przez lata – do tej pory zagrożenia związane z tworzywami sztucznymi kojarzyły się głównie z tym obrazem. W roku 2018 pojawiła się aktualizacja listy substancji szkodliwych dla ludzkiego zdrowia i życia, ogłoszona przez ECHA. Znalazł się na niej Bisfenol A, zwany inaczej BPA, związek chemiczny wchodzących w skład kilku rodzajów plastiku.
Spis treści
Bisfenol A jest wszędzie
BPA, a dokładniej: BPA – dian; 2,2-bis(4-hydroksy-fenylo)propan należy do grupy fenoli. Często stosuje się ten związek przy produkcji tworzyw poliwęglanowych. Z punktu widzenia producentów to komponent idealny – produkty z jego zawartością są lekkie, sprężyste, transparentne i – przede wszystkim – wytrzymałe, dlatego wykorzystuje się go do wytwarzania pojemników do żywności, butelek na wodę i napoje, butelek do karmienia niemowląt, soczewek kontaktowych, płyt DVD, sprzętu elektronicznego i sportowego. W stomatologii wchodzi w skład wypełnień i szczeliw, w medycynie ogólnej znajdziemy go w wielu urządzeniach i pojemnikach. Bisfenol A znajduje się nawet w papierze służącym do druku termicznego – jest na przykład w biletach kinowych i komunikacyjnych czy na paragonach. Długą listę zamykają kosmetyki i zabawki dla dzieci.
Dlaczego Bisfenol A (BPA) jest niebezpieczny?
Przeciętny człowiek spotyka się z tą substancją niemal na co dzień. Szczególnie wrażliwe miejsca, w których Bisfenol A ma kontakt z żywnością, to powłoka wyściełająca wnętrza puszek i kartonów. Ma ona zadanie ograniczyć kontakt napojów i konserw z metalami oraz zapobiegać namiękaniu kartonów. Podobne zagrożenie zachodzi w przypadku plastikowych opakowań, z których substancja przedostaje się do organizmu człowieka. BPA rozpuszcza się w tłuszczach, ale także i w wodzie, stąd jego określone ilości mogą wraz z zawartością opakowania przedostać się do organizmu. Badania potwierdzają, że działa szkodliwie na układ rozrodczy, powoduje zaburzenia płodności i przyspiesza pokwitanie. Oprócz zaburzeń w rozwoju płciowym źle wpływa na drogi oddechowe, pracę serca, a także zwiększa ryzyko zachorowania na raka piersi i prostaty.
BPA nadal wchodzi w skład opakowań żywności!
W roku 2011 na terenie Unii Europejskiej wprowadzono zakaz używania BPA do produkcji butelek dla niemowląt. Poza tym wielu producentów dobrowolnie wprowadziło na swoje etykiety oznaczenie „BPA free„. To jedyne ograniczenia i ostrzeżenia – wciąż możemy spotkać się z tą substancją w wielu współczesnych produktach. Zwiększony poziom bisfenolu A daje się zauważyć w konkretnych grupach zawodowych, na przykład u kasjerów mających kontakt z paragonami. Ustalono bowiem, że BPA może pojawić się w organizmie przez wkładanie do ust palców po kontakcie z produktami zawierającymi ten składnik.
Dlatego warto zapamiętać, które z siedmiu typów materiałów z tworzyw sztucznych zawierają Bisfenol A. Pokazuje to charakterystyczne oznaczenie na etykiecie – cyfry od 1 do 7 wpisane w recyklingowe strzałki. Należy unikać trzech z nich: 3,6 i 7. Zwłaszcza ta ostatnia pojawia się w przypadku poliwęglanów, używanych do pakowania żywności. Pomoże także kilka prostych nawyków:
- Ogranicz zakupy żywności w metalowych opakowaniach. Kupione produkty po otwarciu przełóż do ceramicznego lub szklanego naczynia. Całkowicie zrezygnuj z picia napojów w aluminiowych puszkach.
- Mimo instrukcji na opakowaniu nie wkładaj do mikrofalówki potraw w plastikowych miseczkach i tackach.
- Kwaśne i tłuste potrawy przechowuj w naczyniach innych niż plastikowe.
- Po przyjściu ze sklepu myj ręce – oprócz drobnoustrojów mogą pojawić się na nich cząstki bisfenolu, kiedy dotykamy opakowań lub paragonów.
Jaka ilość Bisfenolu jest niebezpieczna dla człowieka?
O tym, że Bisfenol A przedostaje się do ludzkiego organizmu, wiedziano od dość dawna. W roku 2015, po wnikliwych badaniach zdefiniowano nową dopuszczalną dawkę BPA. Okazało się, że różnica jest kolosalna. Z dawnych 50 µg na kilogram masy ciała uległa ona obniżeniu do zaledwie 4 µg/kg. Szczegółowe analizy, prowadzone na uczelniach amerykańskich i kanadyjskich dowiodły, że w przypadku płodu ludzkiego już 0,025 µg/kg powoduje zmiany w narządach płciowych. Bisfenol A jest ksenoestrogenem, czyli związkiem chemicznym imitującym działanie ludzkich hormonów, więc wpływ nawet małej jego ilości może prowadzić do zaburzeń biochemicznych i powodować zmiany, które dadzą efekty dopiero po latach. Dlatego trudno ustalić minimalną dawkę BPA, która byłaby bezpieczna dla człowieka.
Od redakcji:
Informacje o tematyce medycznej prezentowane w artykule mają charakter poglądowy, nie mogące zastąpić profesjonalnej porady lekarskiej. W tym celu należy udać się do lekarza internisty lub lekarza o konkretnej specjalizacji. Artykuł ma charakter informacyjny – w razie problemów ze zdrowiem nie wahaj się w podjęciu decyzji o konsultacji lekarskiej.
źródła informacji:
- [1] Bisfenol A. Wróg ukryty w butelce – Ekonsument.pl
- [2] How does bisphenol A affect health? – Medical News Today