Otępienie jest bardzo szeroką jednostką chorobową, którą zajmują się zarówno specjaliści psychiatrzy, jak i neurolodzy. Z uwagi na różnorodność zaburzeń trudno jest wyznaczyć jeden wzorzec objawów, które pojawiają się u osób cierpiących na otępienie.
Spis treści
Co to jest otępienie?
Otępienie jest stanem chorobowym, który zawsze ma swoją przyczynę w uszkodzeniu mózgu. Charakter tego schorzenia może być dwojaki – przewlekły (kiedy objawy utrzymują się przez długi czas na jednym poziomie) lub postępujący (w sytuacji, kiedy objawy pogłębiają się z biegiem czasu).
Rodzaje otępień i częstość występowania
Jak już wspomniano, w medycynie wyróżnia się wiele różnych rodzajów otępień. Niemniej jednak zachorowalność na wszystkie rodzaje zwiększa się po 50 r.ż., a wśród osób w wieku powyżej 85 lat aż 10-35% z nich wykazuje objawy otępienia. Najczęstszą postacią jest otępienie typu Alzheimerowskiego (zwane również chorobą Alzheimera), które stanowi ok. 30-70% przypadków wszystkich otępień. Ponadto wyróżnia się również otępienie naczyniopochodne (15-30%), otępienie z ciałami Lewy’ego (7-34%) oraz otępienie czołowo-skroniowe (1,5-2,5%). Warto podkreślić, iż występują również otępienia o etiologii mieszanej.
Objawy otępienia
Pomimo braku ściśle określonych „uniwersalnych” objawów otępienia warto wskazać te najczęstsze, których wystąpienie powinno skłonić pacjenta i jego rodzinę do wizyty u lekarza. Prawdopodobnie jednym z najbardziej zauważalnych objawów są zaburzenia pamięci. Zazwyczaj na samym początku choroby dotyczą one pamięci świeżej. Oczywiście nie każde pojedyncze zaburzenie stanowi poważny objaw chorobowy, jednak ich powtarzanie się i nasilanie się powinno skłonić do wizyty u lekarza. Gdy przeoczy się takie objawy, to następnie pojawia się nieprzyswajanie nowych informacji i zapominanie słów. Warto przy tym zaznaczyć, iż pomimo nieprawidłowo działającej pamięci pacjenci reagują na bodźce działające z zewnątrz. Na tym – wciąż początkowym – etapie choroby może dochodzić do utraty zainteresowań i apatii.
Bardzo ważne jest, aby jak najszybciej zareagować na obserwowane, wymienione powyżej objawy. Wynika to z faktu, iż na tym etapie możliwe jest rozpoznanie choroby oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia umożliwiającego spowolnienie postaci postępującej. W kolejnych etapach choroby może bowiem dochodzić do zaburzeń w rozpoznawaniu bliskich osób, umiejętności czytania, liczenia i pisania. Na tym etapie – w zależności od rodzaju otępienia – może również dochodzić do bardzo różnych zaburzeń zachowania. Mogą się one objawiać nadmierną ruchliwością, nerwowością, a nawet agresją lub – wręcz przeciwnie – ograniczoną ruchliwością, spowolnieniem i apatią ruchową.
Rozpoznanie otępienia
Rozpoznanie choroby opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie z pacjentem oraz jego rodziną. Ponadto lekarz powinien przeprowadzić specjalne testy, wśród których najpopularniejsze są Minimental State Examination oraz tzw. „test rysowania zegara”. Pozwolą one na ocenienie stopnia zaawansowania otępienia oraz dobór odpowiedniego leczenia.
Otępienie, czyli choroba przewlekła
Warto pamiętać, iż otępienia aktualnie nie da się skutecznie wyleczyć. Leki zalecane przez lekarzy mają na celu jedynie spowolnienie procesu chorobowego, a tym samym opóźnienie występowania kolejnych objawów. Z tego powodu tak ważne jest, aby pacjent zgłosił się do swojego lekarza jak najwcześniej, natomiast lekarz rodzinny, aby wdrożył odpowiednie leczenie lub skierował do specjalisty. Leczenie opiera się głównie na farmakoterapii, w ramach której oprócz leków poprawiających sprawność intelektualną stosuje się także leki antydepresyjne, czy uspokajające.
Czy możliwe jest uniknięcie otępienia?
Dokładna etiologia otępienia nie została w pełni poznana. Oznacza to, iż nikt nie jest w stanie w pełni uchronić się przed zachorowaniem na otępienie. Prawdopodobnie dużą rolę w tej dziedzinie odgrywają również geny. Niemniej jednak udowodnioną naukowo skuteczność działania prewencyjnego ma leczenie chorób przewlekłych, takich jak miażdżyca, cukrzyca lub nadciśnienie tętnicze, które to bezpośrednio przyczyniają się do powstawania otępienia naczyniopochodnego.
Od redakcji:
Informacje o tematyce medycznej prezentowane w artykule mają charakter poglądowy, nie mogące zastąpić profesjonalnej porady lekarskiej. W tym celu należy udać się do lekarza internisty lub lekarza o konkretnej specjalizacji. Artykuł ma charakter informacyjny – w razie problemów ze zdrowiem nie wahaj się w podjęciu decyzji o konsultacji lekarskiej.
- [1] Gałecki P, Szulc A., Psychiatria, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, s. 99-123
- [2] Otępienie – Medycyna praktyczna dla pacjentów
Podobne artykuły
