Alfabet chorób XXI wieku – Z jak Zapalenie opon mózgowych

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to choroba o różnej etiologii, której istotą jest zapalenie błon, tzw. opon, otaczających mózg i rdzeń kręgowy. Jest to stan bardzo niebezpieczny, bezpośrednio zagrażający zdrowiu i życiu, ze względu na szybki postęp choroby.

Przebieg choroby zależy od kilku czynników. Przede wszystkim ma to związek z przyczynami wywołującymi stan zapalny, z wiekiem pacjenta oraz ze stopniem zaawansowania choroby. Choroba stanowi największe zagrożenie dla małych dzieci oraz dla osób starszych z obniżoną odpornością. jest powodowana głównie przez bakterie i wirusy, ale czasem także przez pasożyty i grzyby. Konkretyzując, mózg otaczają trzy błony:

• zewnętrzna – opona twarda;
• środkowa – pajęczynówka;
• wewnętrzna – opona miękka.

Ich zadaniem, wraz z płynem mózgowym jest ochrona mózgu, a zapalenie rozwija się w momencie przeniknięcia przez opony czynnika patogennego. Najpoważniejsze jest zapalenie opon pochodzenia bakteryjnego, które u dorosłych jest zazwyczaj wywoływane przez meningokoki lub pneumokoki.

Bakterie i wirusy mogą przemieścić się do mózgu przez krwiobieg, ze stanu zapalnego w innej części ciała oraz na skutek mechanicznego uszkodzenia czaszki, które otwiera bakteriom i wirusom drogę do mózgu.

Zapalnie opon mózgowych – rozpoznanie

Diagnoza jest stawiana na podstawie symptomów, które są zróżnicowane w zależności od czynnika powodującego chorobę. Bakteryjne zapalenie opon rdzeniowo – mózgowych, ma miejsce wówczas, gdy następuje znaczące podniesienie temperatury ciała do 39 – 40 stopni Celsjusza. Główne objawy to: infekcja górnych dróg oddechowych, kaszel, chrypka, ból gardła. W następnej kolejności: ból głowy, zesztywnienie karku i zaburzenia od strony układu pokarmowego w postaci nudności i wymiotów. Poza wymienionymi symptomami i ogólnym złym samopoczuciem często pojawiają się wybroczyny skórne, senność i dezorientacja, a w ostateczności utrata przytomności.

Z kolei wirusowe zapalenie opon mózgowych jest nieco łagodniejsze w swoim przebiegu, a symptomy choroby są analogiczne do tych na tle bakteryjnym. Bardzo groźne jest zakażenie pasożytami z grupy Acantamoeba i Naegleria fowleri, które objawia się gorączką, bólem głowy, a następnie powoduje zapadnięcie w śpiączkę,a nawet śmierć.

Zakażenie Toxoplasma gondii, może spowodować stan zapalny obejmujący naczyniówkę i siatkówkę, co w konsekwencji często prowadzi do utraty wzroku.

W każdym wypadku wymagana jest natychmiastowa interwencja lekarza. Postawienie diagnozy wymaga wykonania nakłucia lędźwiowego i pobrania próbki płynu mózgowo – rdzeniowego. Dzięki temu badaniu następuje wykrycie bakterii, wirusów bądź innych czynników patogennych powodujących chorobę. Nieodzowne jest również wykonanie badania krwi.

Zapalenie opon mózgowych – leczenie

W przypadku zapalenia na tle bakteryjnym bezpośrednio do krwiobiegu wprowadza się antybiotyki o szerokim spektrum działania. Czynność ta jest powtarzana przez okres 1 – 2 tygodni. Dodatkowo leczeniem zapobiegawczym obejmuje się także bliskie pacjentowi osoby, z którymi najczęściej przebywa.

Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych wymaga wyłącznie leczenia objawowego, polegającego na zastosowaniu środków przeciwbólowych i obniżających gorączkę. Całkowite wyzdrowienie następuje samoistnie, a zajmuje około kilka tygodni.