Alkoholizm jest najczęstszym uzależnieniem, które dotyka również osoby z najbliższego otoczenia uzależnionej osoby. Cały proces rozwoju uzależnienia od alkoholu można podzielić na 4 fazy:
- Faza wstępna (zwana też prealkoholiczną fazą objawową) – występuje ona wtedy, gdy osoba pijąca zaczyna odkrywać atrakcyjność alkoholu i traktuje go jako środek dostarczający przyjemność. W tym okresie wzrasta tolerancja na alkohol.
- Faza zwiastunowa – jej początkiem jest zazwyczaj tzw. palimpsest alkoholowy, czyli sytuacja, w której człowiek traci przytomność po wypiciu zbyt dużej ilości alkoholu, a później nie potrafi przypomnieć sobie całego zdarzenia. W dalszym rozwoju tej fazy chory rozpoczyna picie po kryjomu i stwarza coraz to więcej okazji do wypicia alkoholu.
- Faza krytyczna – w tej fazie następuje utrata kontroli nad piciem i ujawnia się wiele objawów uzależnienia takich jak: samooszukiwanie, zaniedbywanie pracy, sukcesywne uzupełnianie alkoholu celem utrzymania jego stałego stężenia w organizmie. W przypadku braku alkoholu osoba będąca w tej fazie odczuwa tzw. głód alkoholowy, czyli silne pragnienie alkoholu.
- Faza chroniczna – w tej fazie występują tzw. ciągi opilcze, które polegają na nieprzerwanym spożywaniu alkoholu przez kilka dni lub tygodni. Takie zachowanie prowadzi do rozpadu zasad moralnych i zaburzeń procesów myślenia.
Spis treści
Dwa typy alkoholizmu
W psychiatrii wyróżnia się dwa różne typy alkoholizmu. W typie I intensywne picie zaczyna się zazwyczaj po 25 roku życia. Jest ono uwarunkowane środowiskowo, co oznacza, iż osoby pijące są podatne na sugestie innych ludzi z najbliższego otoczenia. Bardzo ważne jest to, że tym typie większość stanowią kobiety, które stosunkowo szybko ulegają uzależnieniu. Zupełnie inny jest II typ picia alkoholu, w którym przewagę stanowią mężczyźni. Ten typ jest uwarunkowany genetycznie (dziedziczony w linii męskiej), a intensywne picie rozpoczyna się dużo wcześniej – około 16 roku życia.
Alkoholicy wysoko funkcjonujący
To określenie dotyczy zazwyczaj kobiet w wieku ok. 30-40 lat, które pomimo swojego uzależnienia są w stanie w pełni funkcjonować w społeczeństwie – zarówno na polu prywatnym, towarzyskim, jak i zawodowym. Bardzo często osoby te mają wysokie wykształcenie, a nawet zasiadają na stanowiskach kierowniczych.
Diagnostyka uzależnienia
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce zasadami diagnostyki chorób psychicznych, alkoholizm powinien być zdiagnozowany w oparciu o kryteria określone w klasyfikacji ICD-10. Zawarte są tam punkty, które pozwalają określić lekarzowi siłę uzależnienia fizycznego od alkoholu, obecność objawów tolerancji na alkohol, czy też obecność szkodliwych następstw w wyniku jego spożywania. Niemniej jednak dla przeprowadzenia badań przesiewowych WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) poleca zastosowanie tzw. testu AUDIT, w którym zawarte jest 10 prostych pytań. Wynik tego testu pozwala stwierdzić, czy badany może być uzależniony od alkoholu.
Leczenie uzależnienia, czyli rodzaje terapii
Psychoterapia to jedna z podstawowych metod leczenia. Aktualnie stosuje się wiele różnych modeli terapii zarówno indywidualnych, jak i grupowych. Przynoszą one różne skutki, a żadna z nich nie będzie nigdy w 100% skuteczna. W Polsce najczęściej stosuje się model Minesota, w którego założeniach jest między innymi udział w spotkaniach grup AA. Bardzo ważny jest fakt, iż ruchy AA to forma oddolnej samopomocy i z tego właśnie powodu jest ona stosunkowo skuteczna.
Leki psychiatryczne w leczeniu alkoholizmu
Warto zaznaczyć, iż nie jest to droga do wyleczenia z alkoholizmu, a jedynie forma wsparcia psychoterapii. Lekiem o dość kontrowersyjnym mechanizmie działania jest disulfiram, którego zadaniem jest blokada enzymu metabolizującego alkohol w wątrobie. Skutkiem spożycia alkoholu podczas terapii tym lekiem jest tzw. reakcja disulfiramowa, czyli zatrucie organizmu aldehydem octowym, które objawia się uderzeniami gorąca, potliwością, przyspieszeniem akcji serca, niepokojem, zaczerwienieniem twarzy, nudnościami, wymiotami i zawrotami głowy. Pozostałe dostępne na rynku leki takie jak akamprozat, naltrekson, czy nalmefen służą podtrzymaniu abstynencji poprzez wpływ na różne receptory w mózgu.
Od redakcji:
Informacje o tematyce medycznej prezentowane w artykule mają charakter poglądowy, nie mogące zastąpić profesjonalnej porady lekarskiej. W tym celu należy udać się do lekarza internisty lub lekarza o konkretnej specjalizacji. Artykuł ma charakter informacyjny – w razie problemów ze zdrowiem nie wahaj się w podjęciu decyzji o konsultacji lekarskiej.
- [1] Gałecki P., Szulc A., Psychiatria, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018 s. 135-150
- [2] Uzależnienie od alkoholu – Medycyna praktyczna dla pacjentów
- [3] Leczenie farmakologiczne alkoholizmu – Centrum Dobrej Terapii
Podobne artykuły
